Kultury wpływów
dr hab. Agnieszka Doda-Wyszyńska
Instytut Kulturoznawstwa UAM
dr hab. Małgorzata Okupnik
Akademia Muzyczna im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu
dr hab. Monika Obrębska
Instytut Psychologii UAM
SERIA „Kultury wpływów” zostanie poświęcona fenomenowi wpływu, jaki człowiek może wywierać na innych. Mamy na myśli takie jednostki, jak: bohater, autorytet, coach, lider, celebryta, influencer itp. Naszym celem nie będzie badanie mechanizmów wywierania wpływu (zostało to dobrze rozpoznane np. przez Roberta Cialdiniego) ani analiza kryzysu autorytetu czy autorytetu w kryzysie (wnikliwie opisana m.in. przez Lecha Witkowskiego). Zależeć nam będzie na pokazaniu czy wręcz udokumentowaniu wpływu szeroko rozumianych autorytetów na konkretne grupy, wspólnoty, pokolenia. Interesować nas będzie praktyka społeczno-kulturowa.
Wpływowość ludzi określają dziś współrzędne rynkowe. Przed epoką powszechnej dostępności sieci komputerowych, ludzie wpływowi (influential people) byli znani, choć sam mechanizm wpływu nie musiał być specjalnie eksponowany. Panowała powszechna zgoda na wpływ ludzi mających innym coś do przekazania. W czasie, gdy ludzie zaczęli komunikować się za pomocą sieci komputerowych, przekazując sobie informacje i udostępniając własne zasoby danych, bardzo zmieniło się znaczenie wpływu na innych użytkowników poprzez tak zapośredniczoną komunikację. Zdarza się, że ludzie wpływowi nie są identyfikowani, gdyż występują anonimowo, bez określenia przynależności instytucjonalnej, płci, wieku itp. Influencerzy opisywani są jako skutecznie wpływający na opinię innych, budujący wokół siebie grupę lojalnych odbiorców. Określenie to dotyczy świata reklamy i marketingu, a nie świata wartości jak w przypadku dawnego tzw. człowieka wpływowego.
Najważniejszą dolegliwością kultury współczesnej jest popadnięcie w konsumpcjonizm. Na scenę wkraczają różnego rodzaju specjaliści tworzący nowe połączenia w obrębie wcale nie nowej wiedzy o świecie po to, aby, z jednej strony, ukryć negatywne procesy związane z upowszechnieniem postawy hedonistycznego materializmu, a z drugiej – wytłumaczyć je, umotywować kryzys wartości. Aby nadążyć za tymi procesami, musimy trwać w nieustannym odnawianiu połączeń ze światem, o czym pisze Niklas Luhmann.
Warto przyjrzeć się z szerszej, kulturowej perspektywy działaniu coachów, liderów, influencerów itp., aby odnaleźć (rozpoznać) współczesny kształt autorytetu, władzy, przywództwa, wywierania wpływu, kierowania, zaufania, prestiżu. Spróbujemy wyłonić współczesne mechanizmy kreacji i autokreacji bohaterów, liderów, celebrytów, odpowiedzieć na pytanie o wartości przez nich ucieleśniane. Czy są to wartości istotne kulturowo? Czy może raczej zostają przywłaszczone przez mechanizmy rynkowe? A może działa tu mechanizm kozła ofiarnego (Girard), który sprawia, że bohaterowie i celebryci są często tragicznymi ofiarami kultury?
Chciałybyśmy, aby nasza praca miała charakter interdyscyplinarny, żeby wywołała żywą dyskusję nad mechanizmami kształtowania bohaterów, liderów, coachów, influencerów oraz ich wpływem na zmiany pokoleniowe i mentalne.
Interesować nas będą przypadki wpływów globalnych (np. bohaterów kultury masowej, popularnej), jak i lokalnych (ograniczonych do pewnej wspólnoty, np. narodowej czy wyznaniowej).
